ناگفته‌هایی از تاریخ تبریز، نهفته در متون ادبی و تاریخی (از قرون پیش از اسلام تا نیمۀ اول قرن هشتم هجری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

با اینکه دربارۀ تاریخ تبریز بسیار نوشته‌اند، هنوز ناگفته‌های بسیاری در مورد آن وجود دارد. قدمت این شهر را حدود دورۀ اشکانی دانسته‌اند. گویا نخست بار شهرکی بوده درون حصار و بارویی محکم؛ سپس توسعه یافته و بعد از اسلام با فعالیت‌های عمرانی و شهرسازی به یکی از آبادترین و پهناورترین شهرهای فلات ایران تبدیل شده است. در متون ادبی نکاتی از تاریخ و رجال بلاد یافت می‌شود که در متون تاریخی نیامده است. علاوه بر آنها متون ادبی بستری مناسب برای دریافت اوضاع اجتماعی شهرهاست، چرا که بیشتر متون تاریخی از اغراض سیاسی و حکومتی خالی نبوده‌اند. تبریز در متون ادبی فارسی از قرن چهارم با عنوان شهرکی در آذرآبادگان ذکر شده و در قرن پنجم به نام شهر از آن یاد شده است. شاعران بومی و غیر بومی، غالباً آن را ستوده‌اند و به آبادی و رونق آن اشاره کرده‌اند. این مقاله با بررسی نوشته‌های ادیبان، مورخان و شاعران دربارۀ تبریز، از قرن چهارم تا نیمۀ اول قرن هشتم، به نگرش این افراد نسبت به شهر و مردم آن پرداخته، نکاتی تاریخی را دربارۀ شهر تبریز از خلال آن مطالب نتیجه می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات