بررسی میزان اعتبار تاریخ سرایش درنقد و تحلیل شعر معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز

چکیده

تأکید نظریه‌های ادبی متن‌محور بر کنار نهادن عوامل فرامتنی درنقد وتحلیل متون، درعین حال که واجد اهمیت در خور اعتنایی است، پژوهندگان و ناقدان آثار ادبی را از توجه به پاره‌ای از عوامل غیرمتنی بی نیاز نمی‌کند. آگاهی از زمان خلق اثر ادبی از جمله عواملی است که می‌تواند بر زوایای نامکشوف اثر ادبی پرتو افکند و منتقدان را در وقوف به چند و چون تکوین و ابعاد معنایی آن یاری رساند. مدعای مقالۀ حاضر آن است که هرچند توجه منتقد به تاریخ سرایش یک شعر به مثابۀ عامل برون متنی می‌تواند ابعاد نهفتۀ آن را روشن سازد، با این حال ناقدان شعر معاصر نباید همیشه زمان و مکان قید شده در پای شعر را قطعی تلقی کنند و آن را اساس نقد و تحلیل خود قرار دهند، زیرا که بررسی دقیق برخی از مجموعه ها ودیوان های شعری مؤیّد آن است که شاعران به عللی، عامدانه تاریخ دیگری غیر از تاریخ حقیقی سرایش را در پای شعر خود قید کرده‌اند. غفلت از این نکته غالباً موجب سوء فهم‌ها و استنباط‌های نابه‌جایی از درونمایۀ اثر و سرانجام داوری‌های ناروا در مورد شاعر و سوانح حیات او شده است. مقاله با ذکر نمونه‌هایی از تغییر تاریخ شعر و پیامدهای آن، نتیجه می‌گیرد که برای فهم دقیق ابعاد گوناگون یک شعر باید اولاً  احتمال تغییر عامدانۀ تاریخ سروده را نادیده نگرفت و ثانیاً برای دستیابی به نتایج اطمینان بخش از نقد محتوایی اثر و  تاریخ سرایش آن توأمان بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات